کد مطلب:152457 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:322
قیام حسینی الگوی قیامهای مقدس دیگر
قیامهای مقدس بشری دارای دو مشخصه هستند: اول اینكه آنها برای مقامات عالی انسانیت و توحید و عدل و آزادی، و برای رفع ظلم و استبداد صورت می گیرند. دوم اینكه، برقی هستند در ظلمتهای سخت كه معمولاً مورد تصویب «عقلای قوم!» قرار نمی گیرند. قیام امام حسین (ع) هر دو مشخصه را دارا بود، و یكی از آثار این قیام، جنبه الگویی آن برای سایر نهضتها و قیامهای به حق و الهی است. تمام انقلابهای مقدسی كه در جهان اسلام پس از شهادت حسین (ع) تا زمان ما به وجود آمد، خمیر مایه اصلی آن، قیام آن حضرت بوده و هست و خواهد بود، قیامی كه الهام بخش همه نهضتهای اصیل رهایی بخش گردید. و این اصلی است كه خود امام حسین (ع) در «بیضه» - یكی از منازل بین مكه و كربلا - به همراهان و یاران خویش فرمود: «ولكم فیه اسوة» [1] 25 در من برای شما نمونه و الگویی است. و چنانكه می دانیم این الگو، قیام بر علیه ظلم و فساد است، همان امری كه باعث گردید خداوند متعال رسولش را در قرآن برای انسانها اسوه و الگو معرفی كند. و رسول خدا (ص) فرمود: «برای شهادت حسین (ع) حرارتی در دلهای مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمی شود» [2] .
«استاد حسن ابراهیم» در این رابطه می گوید: «كشته شدن امام حسین (ع) در تهییج شیعیان و وحدت بخشیدن به آنها تأثیر بسیاری داشت. قبل از این رخداد، شیعیان پراكنده بودند؛ زیرا شیعه گری با خون آمیخته گشت و در اعماق قلوب شیعیان، نفوذ كرد و عقیده راسخ آنان شد» [3] .
اثرات نهضت امام حسین از خود دستگاه اموی و دشمنان حضرت شروع شد. درست مثل آبی كه با حرارت رو به جوشیدن می رود، پس از به جوش آمدن، نخست حبابهایی از ته دیگ بالا آمده و در روی آب می تركد، پس از آن كم كم جوشیدن آغاز می گردد. انقلاب یك جامعه بر علیه دستگاه ظلم نیز به همین شكل است، اول انتقادها و فریادهای عدالتخواهی و تظلم كه به حكم حبابهای ته دیگ هستند از گوشه و كنار كشور بر می خیزند و رفته رفته جان گرفته و دیگ جامعه جوشیدن آغاز می كند و دستگاه ستم را آنقدر بالا و پایین می برد كه به صورت كف بی ارزشی بر روی زمین می ریزد.
باری، بعد از شهادت امام حسین (ع) بلافاصله این فریادها و انتقادها كه مقدمه فرو ریختن اركان حكومت منحوس بنی امیه بود بلند شد. «سنان بن انس» هنوز از قتلگاه امام بیرون نرفته بود كه یارانش به او گفتند: تو حسین بن علی، پسر پیغمبر، دختر رسول خدا (ص) را كشتی! تو مردی را كشتی كه از همه عرب بزرگتر است و آمده بود تا حكومت را از دست بنی امیه بگیرد! اكنون پیش امرای خود برو و پاداش خود را بگیر و بدان كه اگر تمام موجودی خزانه های خودشان را در برابر كشتن حسین به تو بدهند باز هم كم است. [4] .
و نیز«حمید بن مسلم»گوید: زنی را از طایفه «بكر بن وائل» كه به همراه شوهرش بود در میان اصحاب عمربن سعد دیدم كه چون دید مردم ناگهان بر زنان و دختران حسین (ع) تاختند و شروع به غارت و چپاول نمودند، شمشیری به دست گرفت و رو به خیمه آمد و صدا زد: «ای مردان قبیله بكر، آیا لباس از تن دختران رسول خدا (ص) به یغما می رود؟ مرگ بر این حكومت غیر خدایی، ای قاتلان رسول خدا» در این هنگام شوهرش دست او را گرفته و به خیمه برگرداند. [5]
اینها و موارد بسیار دیگر، نخستین عكس العمل های مردم از واقعه جانسور كربلا بود كه رفته رفته به وسعت آن افزوده می گشت، تا جایی كه روح انقلاب در مكتب اسلام دمیده شد ومردم هرگاه رهبر لایقی می یافتند بر علیه حكومت نامشروع و فاسد بنی امیه دست به قیام می زدند، و شعار غالب انقلابها «خونخواهی حسین» بود. شمار این انقلابها زیاد است كه ما در اینجا به چند نمونه اشاره می كنیم.
1- انقلاب توابین: این انقلاب در كوفه بر پا گردید و واكنش مستقیم قتل امام بود، و انگیزه آن، احساس گناه به علت یاری نكردن امام پس از آنكه كتباً از او دعوت كردند به كوفه آید - بود. لذا كوفیان خواستند ننگی را كه مرتكب شده بودند با انتقام از قاتلان آن حضرت بشویند و دست به قیام زدند. این واقعه در سال 65 هجری روی داد.
2- انقلاب مدینه: هدف این انقلاب خونخواهی نبود بلكه انقلابی بود علیه حكومت ستمكار بنی امیه. شركت كنندگان در این قیام یك هزار تن بودند كه به دست سپاهیان شام و با نهایت وحشیگری سركوب گردید.
3- قیام مختار ثقفی: این قیام در سال 66 هجری در عراق به انگیزه خونخواهی امام حسین (ع) و انتقام از قاتلان او صورت گرفت. این انقلاب به رهبری مختار توانست در یك روز دویست و هشتاد تن از قاتلان امام حسین (ع) را به قتل رساند.
4- انقلاب مطرف بن مغیره: وی در سال 77 هجری بر علیه حجاج بن یوسف شورید و عبدالملك بن مروان را از خلافت خلع كرد.
5- انقلاب ابن اشعث: او نیز بر علیه حجاج در سال 81 هجری شورید و عبدالملك مروان را از خلافت خلع كرد. این شورش تا سال 83 به طول انجامید. در آغاز، پیروزیهای نظامی به دست آورد اما بعدها شكست خورد.
6- انقلاب زید بن علی: وی كه از فرزندان امام زین العابدین (ع) بود در سال 122 هجری در كوفه قیام كرد، اما بیدرنگ به وسیله سپاهیان شام كه در آن هنگام در عراق بودند سركوب گردید.
7- قیام حسین بن علی، شهید فخ: «فخ» نام وادی و محلی است در قسمت غربی و یك فرسخی شهر مكه، و آن جایی است كه حسین بن علی (صاحب فخ) بر علیه حكومت عباسی در سال 169 هجری قیام كرد و با یاران خویش به شهادت رسید. وی یكی از سادات و علمای اسلام بود كه برای عظمت تشیع با خون خویش پس از حدود یك قرن از ماجرای كربلا اثری عمیق در عالم تشیع بجای گذاشت.
این انقلابها و انقلابهای دیگر، نقش مهمی در برابر حكومتهای ناشایست وقت از نظر محفوظ ماندن ظواهر اسلام و نام مقدس پیامبر اكرم (ص) و رعایت حقوق مردم ایفا كردند. و این نهضتها خود یكی از آثار مهم و ثمرات نهضت ریشه دار و عمیق سیدالشهدا (ع) بود. در زمان كنونی نیز خواستگاه انقلاب اسلامی ایران،مجالسی بود كه به جهت بزرگداشت حماسه حسینی و واقعه عاشورا اقامه می گردید.
قیام حسینی نه تنها برای مسلمین بلكه برای غیر مسلمانان نیز كه به دنبال رهایی از ظلم و ستم بوده و هستند، سرمشق قرار می گیرد. «مهاتما گاندی» می گوید: من زندگی امام حسین (ع) آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام و توجه كافی به صفحات كربلا نموده ام و بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد یك كشور پیروز گردد، بایستی ازامام حسین (ع) پیروی كرده و سرمشق بگیرد. [6] .
حسین، كشته دیروز و رهبر روز است
قیام اوست، كه پیوسته نهضت آموز است
خون او تفسیر این اسرار كرد
ملت خوابیده را بیدار كرد
«استاد حسن ابراهیم» در این رابطه می گوید: «كشته شدن امام حسین (ع) در تهییج شیعیان و وحدت بخشیدن به آنها تأثیر بسیاری داشت. قبل از این رخداد، شیعیان پراكنده بودند؛ زیرا شیعه گری با خون آمیخته گشت و در اعماق قلوب شیعیان، نفوذ كرد و عقیده راسخ آنان شد» [3] .
اثرات نهضت امام حسین از خود دستگاه اموی و دشمنان حضرت شروع شد. درست مثل آبی كه با حرارت رو به جوشیدن می رود، پس از به جوش آمدن، نخست حبابهایی از ته دیگ بالا آمده و در روی آب می تركد، پس از آن كم كم جوشیدن آغاز می گردد. انقلاب یك جامعه بر علیه دستگاه ظلم نیز به همین شكل است، اول انتقادها و فریادهای عدالتخواهی و تظلم كه به حكم حبابهای ته دیگ هستند از گوشه و كنار كشور بر می خیزند و رفته رفته جان گرفته و دیگ جامعه جوشیدن آغاز می كند و دستگاه ستم را آنقدر بالا و پایین می برد كه به صورت كف بی ارزشی بر روی زمین می ریزد.
باری، بعد از شهادت امام حسین (ع) بلافاصله این فریادها و انتقادها كه مقدمه فرو ریختن اركان حكومت منحوس بنی امیه بود بلند شد. «سنان بن انس» هنوز از قتلگاه امام بیرون نرفته بود كه یارانش به او گفتند: تو حسین بن علی، پسر پیغمبر، دختر رسول خدا (ص) را كشتی! تو مردی را كشتی كه از همه عرب بزرگتر است و آمده بود تا حكومت را از دست بنی امیه بگیرد! اكنون پیش امرای خود برو و پاداش خود را بگیر و بدان كه اگر تمام موجودی خزانه های خودشان را در برابر كشتن حسین به تو بدهند باز هم كم است. [4] .
و نیز«حمید بن مسلم»گوید: زنی را از طایفه «بكر بن وائل» كه به همراه شوهرش بود در میان اصحاب عمربن سعد دیدم كه چون دید مردم ناگهان بر زنان و دختران حسین (ع) تاختند و شروع به غارت و چپاول نمودند، شمشیری به دست گرفت و رو به خیمه آمد و صدا زد: «ای مردان قبیله بكر، آیا لباس از تن دختران رسول خدا (ص) به یغما می رود؟ مرگ بر این حكومت غیر خدایی، ای قاتلان رسول خدا» در این هنگام شوهرش دست او را گرفته و به خیمه برگرداند. [5]
اینها و موارد بسیار دیگر، نخستین عكس العمل های مردم از واقعه جانسور كربلا بود كه رفته رفته به وسعت آن افزوده می گشت، تا جایی كه روح انقلاب در مكتب اسلام دمیده شد ومردم هرگاه رهبر لایقی می یافتند بر علیه حكومت نامشروع و فاسد بنی امیه دست به قیام می زدند، و شعار غالب انقلابها «خونخواهی حسین» بود. شمار این انقلابها زیاد است كه ما در اینجا به چند نمونه اشاره می كنیم.
1- انقلاب توابین: این انقلاب در كوفه بر پا گردید و واكنش مستقیم قتل امام بود، و انگیزه آن، احساس گناه به علت یاری نكردن امام پس از آنكه كتباً از او دعوت كردند به كوفه آید - بود. لذا كوفیان خواستند ننگی را كه مرتكب شده بودند با انتقام از قاتلان آن حضرت بشویند و دست به قیام زدند. این واقعه در سال 65 هجری روی داد.
2- انقلاب مدینه: هدف این انقلاب خونخواهی نبود بلكه انقلابی بود علیه حكومت ستمكار بنی امیه. شركت كنندگان در این قیام یك هزار تن بودند كه به دست سپاهیان شام و با نهایت وحشیگری سركوب گردید.
3- قیام مختار ثقفی: این قیام در سال 66 هجری در عراق به انگیزه خونخواهی امام حسین (ع) و انتقام از قاتلان او صورت گرفت. این انقلاب به رهبری مختار توانست در یك روز دویست و هشتاد تن از قاتلان امام حسین (ع) را به قتل رساند.
4- انقلاب مطرف بن مغیره: وی در سال 77 هجری بر علیه حجاج بن یوسف شورید و عبدالملك بن مروان را از خلافت خلع كرد.
5- انقلاب ابن اشعث: او نیز بر علیه حجاج در سال 81 هجری شورید و عبدالملك مروان را از خلافت خلع كرد. این شورش تا سال 83 به طول انجامید. در آغاز، پیروزیهای نظامی به دست آورد اما بعدها شكست خورد.
6- انقلاب زید بن علی: وی كه از فرزندان امام زین العابدین (ع) بود در سال 122 هجری در كوفه قیام كرد، اما بیدرنگ به وسیله سپاهیان شام كه در آن هنگام در عراق بودند سركوب گردید.
7- قیام حسین بن علی، شهید فخ: «فخ» نام وادی و محلی است در قسمت غربی و یك فرسخی شهر مكه، و آن جایی است كه حسین بن علی (صاحب فخ) بر علیه حكومت عباسی در سال 169 هجری قیام كرد و با یاران خویش به شهادت رسید. وی یكی از سادات و علمای اسلام بود كه برای عظمت تشیع با خون خویش پس از حدود یك قرن از ماجرای كربلا اثری عمیق در عالم تشیع بجای گذاشت.
این انقلابها و انقلابهای دیگر، نقش مهمی در برابر حكومتهای ناشایست وقت از نظر محفوظ ماندن ظواهر اسلام و نام مقدس پیامبر اكرم (ص) و رعایت حقوق مردم ایفا كردند. و این نهضتها خود یكی از آثار مهم و ثمرات نهضت ریشه دار و عمیق سیدالشهدا (ع) بود. در زمان كنونی نیز خواستگاه انقلاب اسلامی ایران،مجالسی بود كه به جهت بزرگداشت حماسه حسینی و واقعه عاشورا اقامه می گردید.
قیام حسینی نه تنها برای مسلمین بلكه برای غیر مسلمانان نیز كه به دنبال رهایی از ظلم و ستم بوده و هستند، سرمشق قرار می گیرد. «مهاتما گاندی» می گوید: من زندگی امام حسین (ع) آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام و توجه كافی به صفحات كربلا نموده ام و بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد یك كشور پیروز گردد، بایستی ازامام حسین (ع) پیروی كرده و سرمشق بگیرد. [6] .
حسین، كشته دیروز و رهبر روز است
قیام اوست، كه پیوسته نهضت آموز است
خون او تفسیر این اسرار كرد
ملت خوابیده را بیدار كرد
[1] تاريخ طبري، ج 7 ص 300.
[2] جامع احاديث الشيعه، ج 12 ص 556.
[3] ترجمهء تاريخ سياسي اسلام، ج 1 ص 351.
[4] تاريخ طبري، ج 4 ص 347.
[5] ترجمهء لهوف سيد بن طاووس، ص 132.
[6] نقل از كتاب «درسي كه حسين (ع) به انسانها آموخت» شهيد هاشمي نژاد، ص 447.